Siyasi partiler günümüzde siyasi rejimlerin en önemli unsurlarıdır. “Siyasi parti üyelerinin düşünce ve menfaatlerini gerçekleştirmek için iktidarı kısmen ya da tamamen elde etmek amacıyla siyasi hayata katılan teşkilatlanmış bir gruptur.”
Siyasi partilerde süreklilik, ülke çapında tam bir örgütlenme, iktidarı kullanma isteği ve seçim yoluyla halk desteğini alma çabası vardır. 1982 Anayasası siyasi partileri “demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurları” olarak nitelemiştir. Fakat Anayasada siyasi partinin tanımı yapılmamıştır. Siyasi partilerin tanımı “Siyasi Partiler Kanunu”nda yapılmıştır. Kanuna göre “Siyasi partiler; Anayasa ve kanunlara uygun olarak; milletvekili ve mahalli idareler seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirtilen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propagandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak, demokratik bir devlet ve toplum düzeni içerisinde ülkenin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amacı güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere teşkilatlanan tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır.”
Siyasi Partiler Tarihi
Yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı gibi siyasi partilerde iktidarı elde etme çabası vardır. Bu çaba siyasi partileri diğer siyasi oluşumlardan ayıran önemli bir farklılıktır. Modern anlamda siyasi partiler 19.yy. da önce ABD’de sonrada İngiltere’de ortaya çıkmışlardır.
Ülkemizde çok partili siyasal hayata 1945 yılından sonra geçilmiştir. Siyasi partilere ilişkin esas ve usuller 1982 Anayasası ve bu Anayasaya uygun olarak hazırlanmış olan Siyasi Partiler Kanunu’nda gösterilmiştir. Anayasa’nın 68. maddesine göre “Vatandaşlar, siyasi parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir. Parti üyesi olabilmek için on sekiz yaşını doldurmuş olmak gerekir.
Siyası partiler, demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır.
Siyasi Partinin Kurulması
Siyasi partiler önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler.
“Siyasi Partiler Kanunu” na göre bir siyasi partinin kurulabilmesi için “partiye üye olma yeterliğine sahip en az otuz Türk vatandaşı” gereklidir. Kanunda belirtilen sayıda kişi bir araya gelerek ve kanunda gösterilen gerekli şeyleri tamamlayarak İçişleri Bakanlığı’na müracaat eder ve bir siyasi partiyi kolayca kurabilirler.
Siyasi parti kurmak için istenilen belgelerden bazıları parti isim ve amblemi, partinin tüzük ve programı ve parti kurucusuna ait bilgilerdir. Siyasi partilerin kurulması bu kadar kolay olmasına karşın kapatılmaları çok zordur.
Siyasi partiler ancak Anayasada yasaklanmış faaliyetler içinde bulundukları zaman Anayasa Mahkemesinin kararıyla kapatılabilirler. Siyasi partilerin Anayasa ile korunmuş olmalarının nedeni çoğulcu demokrasiyi koruma çabasıdır.
Usulüne uygun olarak kurulmuş her siyasi parti seçimlere katılamaz. Bir siyasi partinin seçimlere katılabilmesi için Siyasi Partiler Kanunu gereğince ya mecliste grubu bulunmalıdır ya da ülke genelinde belli bir örgütlenmeyi tamamlamış olmalıdır. Bir siyasi parti yirmi milletvekiliyle Mecliste grup kurabilir.
Siyasi Partilerin İşlevleri
Siyasi partilerin çeşitli işlevleri vardır. Bunlardan bazıları:
- Siyasi partiler toplumdaki dağınık görüş, düşünce ve eğilimlere açıklık kazandırır, farklı düşünce gruplarını ortak noktalar etrafında birleştirerek çok parçalılığı azaltırlar.
- Siyasi partiler seçimler için aday gösterir ve ülkeyi yönetecek lider kadroları eğitirler.
- Siyasi partiler halkı eğitirler, ülke sorunlarını halkın gündemine getirerek halkın ülke sorunları konusunda duyarlılık kazanmasını sağlarlar.
- Siyasi partiler iktidarı kullanarak ülkeyi yönetir.
- Siyasi partiler iktidarı eleştirir, denetler ve iktidarda bulunanların başına buyruk uygulamalarına engel
- Siyasi partiler halk ile iktidar arasında aracılık
- Siyasi partiler halkın istek ve beklentilerini zamana yayarak beklentileri gerçekleşmeyen çevrelerdeki gerilim ve huzursuzluğu azaltırlar.
Bir yanıt bırakın